Η συνθήκη του πρόσφυγα φέρει το  βίαιο αποχωρισμό του ατόμου από το φυσικό και ψυχικό ‘οικείο’ του χώρο –χώρα, κοινότητα, σπίτι- και το εκθέτει σε ποικίλες εμπειρίες απώλειας.  Με την έναρξη του ταξιδιού προς μία νέα χώρα-καταφύγιο, οι πρόσφυγες χάνουν βασικά στοιχεία τα οποία διαμορφώνουν την ταυτότητά τους όπως καθημερινότητα,  εργασιακή απασχόληση ή συμμετοχή στη σχολική διαδικασία –αναλόγως την ηλικία- και κοινωνικές σχέσεις και  βρίσκονται μπροστά σε  καταστάσεις διαρκούς αβεβαιότητας και μεταβάσεων. Η συνθήκη γεννά την ανάγκη επινόησης ή/και δημιουργίας ενός νέου οικείου χώρου για την αποκατάσταση της τραυματισμένης ‘ψυχικής συνέχειας’.

    Σε αυτή τη διαδικασία, το σχολείο έρχεται να φιλοξενήσει την  προσπάθεια των προσφυγόπουλων να επαν-εγκαταστήσουν μέσα τους την έννοια του ‘ολόκληρου’ παιδιού, ως ακαδημαϊκό, γνωστικό, ηθικό, φυσικό, ψυχολογικό, κοινωνικο-συναισθηματικό ον.
Από τη μεριά των χωρών-τόπων υποδοχής, η εξασφάλιση της πρόσβασης  στο σχολείο ως επίσημος εκπαιδευτικός θεσμός και στις ανεπίσημες εκπαιδευτικές διαδικασίες που αυτό προσφέρει –αλληλεπίδραση, δραστηριότητες δημιουργικής απασχόλησης και ανάπτυξης δεξιοτήτων- δίνει την «άδεια» της πραγματικής ένταξης και ενσωμάτωσης.
    Με την εγγραφή στο σχολείο, ξεκινά η πρώτη μετά από πολύ καιρό σταθερή περίοδος στη ζωή των παιδιών και εφήβων προσφύγων. Η καθημερινή ρουτίνα και η δυνατότητα νέες εμπειρίες μάθησης και επίτευξης καθώς και οι ευκαιρίες κοινωνικής αλληλεπίδρασης με συνομηλίκους και εκπαιδευτικό προσωπικό λειτουργούν ως παράγοντες εξαιρετικής σημασίας για τη διατήρηση και την αποκατάσταση  της ψυχικής υγείας των ανήλικων προσφύγων. Στην περίπτωση όπου οι ανήλικοι βρίσκονται στη χώρα υποδοχής/ παραμονής μαζί με την οικογένειά τους, το σχολείο γίνεται αντίστοιχα φορέας σταθερότητας και ενσωμάτωσης και για τα υπόλοιπα μέλη: άμεσα, με τη διαμόρφωση της καθημερινότητας βάσει του σχολικού προγράμματος και την επαφή με τα σταθερά πρόσωπα αναφοράς του σχολείου και έμμεσα μέσω των εμπειριών τις οποίες τα παιδιά τους φέρνουν κατά την καθημερινή τους αλληλεπίδραση εκεί.

    Στη γνωριμία του με την κουλτούρα και τα στοιχεία του νέου τόπου, προκύπτει για τον ανήλικο πρόσφυγα το ζήτημα της αμφιταλάντευσης μεταξύ της αφομοίωσης  των νέων πολιτισμικών στοιχείων και της ένταξής τους στην διαμορφούμενη ταυτότητά του και της διαφύλαξης των ήδη υπαρχόντων στοιχείων. Σε αυτή τη διαπραγμάτευση, λαμβάνουν χώρα ρητές και άρρητες διαδικασίες αυτονόμησης και επαναπροσέγγισης οι οποίες εκφράζονται διαφορετικά αναλόγως με το αν ο ανήλικος βρίσκεται ασυνόδευτος ή εντός του  ΄προστατευτικού’ οικογενειακού  ιστού στη χώρα υποδοχής-παραμονής.